Blog

Vật Chất Quyết Định Ý Thức Như Thế Nào? Mối Quan Hệ – Ví dụ

Mối quan hệ giữa ý thức và vật chất là mối quan hệ 2 chiều, nó có tác động qua lại lẫn nhau. Vậy vật chất quyết định ý thức như nào? Hãy cùng chúng tôi đi sâu về vấn đề này trong bài viết dưới đây.

vật chất quyết định ý thức
Mối quan hệ vật chất quyết định ý thức như thế nào?

Mối quan hệ giữa vật chất & ý thức là gì?

Đây là mối quan hệ biện chứng, trong đó vật chất sẽ có trước và ý thức có sau, vật chất chính là nguồn gốc của ý thức và quyết định tới ý thức. Nhưng đây không phải là mối quan hệ thụ động, mà nó có thể tác động trở lại vật chất thông qua hoạt động của con người.

Vật chất là gì?

Vật chất là khái niệm nằm trong phạm trù triết học, nó dùng để chỉ những thực tại khách quan mà con người có thể nhìn, sờ và cảm nhận được. Đây là những hiện hữu xung quanh cuộc sống mà chúng ta có thể chụp và phản ánh lại, nó đem lại cho ta cảm giác.

vật chất là gì
Vật chất là thứ mà con người nhìn, sờ và cảm nhận được

Hiểu một cách đơn giản thì vật chất có 3 nội dung chính:

  • Là phạm trù triết học: Là kết quả của sự trừu tượng, khái quát hóa các thuộc tính, mối liên hệ vốn có của sự vật, hiện tượng.
  • Dùng để chỉ thực tại khách quan: Đây là thuộc tính cơ bản để phân biệt được cái gì là vật chất và cái gì không phải. Con người có thể nhận được được hay không thì vật chất cũng sẽ vẫn tồn tại.
  • Đem lại cảm giác: Vật chất có thể gây nên cảm giác cho con người khi tác động trực tiếp hoặc gián tiếp tới giác quan của con người.

Ý thức là gì?

Ý thức được hiểu là sự phản ánh thế giới khách quan lên trí óc của con người thông qua việc lấy các hoạt động thực tiễn làm cơ sở. Và ý thức cũng là hình ảnh chủ quan của thế giới khách quan.

ý thức là gì
Ý thức là suy nghĩ, cảm nhận và tư duy của bộ óc sau khi nhìn thấy sự vật, hiện tượng nào đó

Ý thức chính là suy nghĩ, cảm nhận và tư duy của bộ óc con người sau khi nhìn thấy thực tiễn hoặc một sự vật hiện tượng nào đó. Tùy thuộc vào cảm quan của mỗi người mà sẽ có người ý thức đúng hoặc sai, chân thực hoặc trừu tượng.

Hiểu một cách đơn giản thì ý thức có một số nội dung sau:

  • Phản ánh thực tại khách quan dựa trên cơ sở hoạt động thực tiễn
  • Ý thức cũng cho thấy hình ảnh chủ quan thế giới khách quan, và bản chất sự vật sẽ đi vào trí óc của con người và được cải biên trong đó. Nên nội dung phản ánh sẽ mang tính khách quan và mức độ cải biên sẽ phụ thuộc vào chủ thể.
  • Là sự phản ánh tích cực, sáng tạo, chủ động và nó cũng mang kết cấu phức tạp gồm nhiều thành tố.

Mối quan hệ vật chất & ý thức

Như đã nói ở trên, vật chất và ý thức có mối quan hệ 2 chiều và nó sẽ tác động qua lại lẫn nhau. Mối quan hệ này được thể hiện thông qua thực tiễn và nhận thức như sau:

Vật chất có vai trò quyết định tới ý thức

Do sự tồn tại khách quan nên vật chất là có cái có trước và nó mang tính thứ nhất. Ý thức lại là sự phản ánh lại của vật chất, nên nó sẽ là cái có sâu và mang tính thứ 2. Nếu không có vật chất trong xã hội và vật chất trong tự nhiên thì sẽ không có ý thức. Nên ý thức chính là thuộc tính và là sản phẩm của vật chất, chịu sự chi phối và quyết định của vật chất. Ngoài ra, ý thức có tính năng động, sáng tạo nhưng những điều này có cơ sở từ vật chất và tuân theo các quy định của vật chất.

Vật chất sẽ quy định hình thức và nội dung biểu hiện của ý thức. Nghĩa là, ý thức sẽ mang thông tin về đối tượng vật chất cụ thể. Và những thông tin này có thể sai hoặc đúng thiếu hoặc đủ, sự biểu hiện khác nhau đều do mức độ tác động của vật chất lên bộ óc của con người.

vật chất quyết định ý thức
Vật chất và ý thức có mối quan hệ qua lại và tác động lẫn nhau

Ý thức sẽ tác động ngược trở lại vật chất

Dù ý thức được sinh ra bởi vật chất, nhưng ý thức sẽ không thụ động mà nó sẽ tác động trở lại vật chất thông qua những hoạt động thực tiễn của con người. Ý thức sau khi sinh ra sẽ không bị vật chất gò bó, mà nó có thể tác động làm thay đổi vật chất.

Thông qua hoạt động của con người, ý thức cũng sẽ có thể thay đổi và cải tạo hiện thực khách quan theo nhu cầu phát triển của con người. Mức độ tác động nhiều hay ít sẽ phụ thuộc vào các yếu tố như điều kiện, ý chí, nhu cầu, môi trường,… Nếu được tổ chức tốt thì ý thức sẽ có khả năng tác động lớn tới vật chất.

Ý thức không thể thoát ly hiện thực khách quan và sức mạnh của ý thức sẽ được chứng tỏ thông qua việc nhận thức hiện thực khách quan. Để từ đó xây dựng kế hoạch và xác định mục tiêu, ý chí để hoạt động của con người tác động ngược trở lại vật chất.

Do đó, khi tác động tích cực lên vật chất thì xã hội cũng sẽ ngày càng phát triển. Ngược lại, nếu nhận thức không đúng thì ý thức sẽ kìm hãm sự phát triển.

||Xem thêm: Nhận Thức Là Gì? Mối quan hệ giữa nhận thức và tình cảm

Ý nghĩa phương pháp luận giữa ý thức và vật chất

Bởi vật chất quyết định ý thức, nên mọi chủ trương, hoạt động đều phải:

Xuất phát từ hiện thực khách quan

Tri thức của con người thu nhận được sẽ thông qua chu trình nghiên cứu, học tập từ các loại hoạt động phân tích, quan sát để tác động vào đối tượng vật chất. Và nó sẽ buộc những đối tượng đó phải thể hiện thông qua các quy luật, thuộc tính.

Để cải tạo thế giới khách quan có thể đáp ứng nhu cầu của mình thì con người cần phải căn cứ vào hiện thực khách quan để xác định, đánh giá phương hướng và biện pháp thì kế hoạch mới có thể thành công.

Ngoài ra, cần phải tránh xa các thói quen chỉ căn cứ vào niềm tin, nhu cầu mà không đánh giá, nghiên cứu tình hình đối tượng vật chất.

phương pháp luận giữa ý thức & vật chất
Ý nghĩa của phương pháp luận giữa ý thức & vật chất

Phát huy tính sáng tạo và sức mạnh to lớn của yếu tố con người

Nếu con người muốn xã hội càng phát triển, con người càng tài năng thì phải chủ động và phát huy khả năng của mình. Đồng thời, luôn sáng tạo và tìm tòi cái mới. Ngoài ra, con người phải chủ động tu dưỡng, rèn luyện và nâng cao năng lực để không bỏ cuộc giữa chừng.

Con người tuyệt đối không được ỷ lại, thụ động trong mọi trường hợp để tránh việc lười lao động, lười suy nghĩ.

||Bạn có biết: Tư bản không thể xuất hiện từ lưu thông

Vận dụng mối quan hệ vật chất & ý thức trong cuộc sống

Ngày nay, con người đã hiểu rõ và tiếp thu các nghiên cứu và đưa ra kết luận từ việc phân tích của các nhà khoa học, triết gia vào trong thực tiễn. Sau đó, vận dụng mối liên hệ giữa vật chất, ý thức làm cơ sở để con người tác động trở lại với thực tại.

Bởi có những thứ trong cuộc sống cần có sự cải tạo của con người thì mới trở nên có ích, khiến cho vật chất đó sản sinh ra nhiều món đồ, sinh vật, thực vật đa dạng hơn. Hoặc nếu đó là chủ thể nhận thức có hại thì sẽ tìm cách để kìm hãm và loại bỏ khỏi thế giới con người.

Bởi vậy người ta mới khuyến khích các nhà khoa học tìm tòi và khám phá thế giới vật chất. Để từ đó bảo vệ và góp phần phát triển và nâng cao cuộc sống con người tốt hơn, hiện đại hơn.

Mối quan hệ giữa vật chất và ý thức
Mối quan hệ giữa vật chất và ý thức được vận dụng rất nhiều trong cuộc sống

Vật chất quyết định ý thức ví dụ thực tiễn

Ý thức có tính tương đối độc lập và tính năng động sáng tạo có thể tác động ngược trở lại vật chất thông qua các hoạt động của con người. Do đó, cùng với việc xuất phát từ hiện thức khách quan thì cần phải phát huy tính năng động, chủ quản, tức là việc phát huy mặt tích cực của ý thức và hạn chế mặt tiêu cực của ý thức.

Ví dụ: Trong ca dao tục ngữ có câu “Có thực mới vực được đạo” – Nghĩa là vật chất có quyết định nhiều tới ý thức của con người. Bộ não của con người sẽ có trách nhiệm phản ánh những hiện thực cuộc sống một cách cụ thể. Từ mối quan hệ vật chất và ý thức thì con người sẽ biết cư xử và hành động cho đúng mực.

Hay trong một thời kỳ đề ra vấn đề công hữu, việc xây dựng quan hệ sản xuất không dựa trên lực lượng sản xuất.

Trên đây là những thông tin chia sẻ về vấn đề “Vật chất quyết định ý thức như thế nào?”. Nếu bạn đọc còn bất kỳ thắc mắc nào hoặc cần góp ý để bài viết hoàn thiện hơn hãy để lại comment nhé!

||Bài viết liên quan khác:

  • Hàng Hóa Sức Lao Động Là Gì? Vì Sao là Hàng Hóa Đặc Biệt
  • [Giải Đáp] Xu Thế Toàn Cầu Hóa Là Hệ Quả Của
  • Vì sao hàng hóa có 2 thuộc tính giá trị sử dụng & hàng hoá?
  • So Sánh Nhận Thức Cảm Tính Và Nhận Thức Lý Tính

Related Articles

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Back to top button